ساخت، تعبیه و بهره‌برداری از آسانسور در ساختمان‌ها و بناهای بیش از 4 طبقه، طبق قانون نظام مهندسی و عمرانی، نیازمند داشتن دانش و اطلاعات کافی از قسمت‌های مختلف تشکیل‌دهنده آن است. این قسمت‌ها تمامی قطعات مکانیکی و الکترونیکی مورد استفاده را شامل شده و به مهندسین و سایر متخصصان آسانسور در راه‌اندازی و حل مشکلات پیش‌آمده کمک می‌کند. از جمله این قطعات تابلو فرمان آسانسور است که در این مقاله به صحبت پیرامون آن می‌پردازیم.
تابلو فرمان آسانسور
تابلو فرمان آسانسور یکی از اجزا الکترونیکی تشکیل‌دهنده آسانسور است. که وظیفه هدایت و فرماندهی این سازه را بر عهده دارد. این قطعه در موتورخانه تعبیه شده و قسمتی از سیستم پردازش الکترونیکی آسانسور است. نام دیگر این جز پرکاربرد، برد کنترل آسانسور است.
کارکرد تابلو فرمان آسانسور
از جمله وظایفی که تابلو فرمان آسانسور در سازه‌های استاندارد بر عهده می‌گیرد. حفاظت الکترونیکی از تجهیزات است. همچنین در رابطه با موتور آسانسور، اقدام به کنترل سرعت آن کرده و دور موتور آن را تنظیم می‌کند. این کار باعث می‌شود تا اتاقک آسانسور، سرعتی یکنواخت داشته و دچار حرکت‌های آسیب‌زا و سریع نشود. وظیفه دیگر تابلو فرمان، کنترل بالا یا پایین رفتن کابین است. که به واسطه برد آسانسور در جهت مورد نظر قرار می‌گیرد.
هنگامی که مسافران سوار بر آسانسور می‌شوند و کلید طبقه مربوطه را می‌زنند. آن قطعه‌ای که فرمان را دریافت کرده و پردازش می‌کند، قطعاً تابلو فرمان آسانسور است. بدین شکل که با ارسال پیام از دکمه‌های خارجی و داخلی اتاقک، فرمان به تابلو رسیده و در عین اینکه نمایش داده می شود، برای حرکت بعدی برنامه‌ریزی می‌گردد. علاوه بر تمامی این کنترل‌ها، برد الکترونیکی آسانسور اقدام به چک کردن الکترونیکی کارکرد درهای کابین، ترمزها و سوییچ‌ها می‌کند و هر لحظه جابه‌جایی و شرایط کابین را در نظر می‌گیرد.
تنوع در تابلو فرمان آسانسور
تابلو فرمان آسانسور به دو صورت در بازار تجهیزات آسانسوری متداول است. یکی به صورت برد فرمان دو سرعته و دیگری به صورت تابلو فرمان درایو دار. در اینجا به بررسی جزئیات این دو تابلو فرمان می‌پردازیم.
تابلو فرمان دو سرعته
در این مدل بردهای فرمان که با علامت اختصاری SPD2 شناسایی می‌شوند. مختص آسانسورهایی است که دارای موتور با ساختار دو سیم پیچه‌اند. همین ویژگی باعث می‌شود آسانسورها توانایی حرکت با دو مدل سرعت را داشته باشند. در واقع تابلو فرمان آسانسور سازه‌های آسانسوری با موتور دو سرعته به صورتی هوشمند سرعت شروع و پایان را تنظیم می‌کنند.
به طوری که با آغاز حرکت، موتور آسانسور از سرعت صفر با دور تندی شروع به حرکت کرده و در طول مسیر سرعت را به اندازه استاندارد می‌رساند. با نزدیک شدن به ایستگاه مقصد، سرعت آسانسور کاهش یافته و کم‌کم به حدی می‌رسد که کابین در مکان مورد نظر بایستد. سرعت در نظر گرفته‌شده برای کاهش، غالباً نصف سرعت اصلی در حال حرکت است و به تدریج به صفر می‌رسد.
تابلو فرمان درایو دار
این مدل برد نسخه جدیدی از خانواده تابلو فرمان آسانسور است. با استفاده از این قطعه، امکان حرکت آسانسور بدون تحرکات شدید بوده و به نرمی سرعت آسانسور تغییر می‌کند. تابلو فرمان درایو دار یا به صورت اختصاری تابلو فرمان VVVF به یک دستگاه درایو الکترونیکی مجهز است و از طریق آن قابلیت تغییر گشتاور و سرعت آسانسور را پیدا می کند. در واقع تغییر و کنترل سطح فرکانس و ولتاژ آسانسور با استفاده از این جزء کوچک انجام می‌گیرد.
تفاوت‌های تابلو فرمان دو سرعته و درایور دار
در تابلو فرمان آسانسور دو سرعته تغییر سرعت کابین در سه مرحله شروع، ثبات و ایست صورت می‌گیرد. از آنجایی که این تغییرات ناگهانی بوده و موتور نیازمند افزایش مصرف انرژی برای بالا بردن قدرت خود است. مسافران آسانسور حس مطلوبی از سواری با آن ندارند. زیرا منجر به دادن شوک شده و استرس‌آور است. در تابلو فرمان‌های دو سرعته، شروع حرکت به صورت ناگهانی بوده و چندین برابر سرعت اسمی آسانسور است. همین مورد باعث کاهش عمر موتور آسانسور شده و مصرف برق را به شدت بالا می برد.
اما در نقطه مقابل بوردهای دو سرعته، بوردهای تری وی اف‌اند که سبب حرکت آسانسور به صورت فوق‌العاده آرام می‌شوند. در این مدل تابلو فرمان آسانسور، سرعت دستگاه به تدریج افزایش پیدا کرده و موتور با دوری آهسته شروع به حرکت کابین می‌کند. بنابراین ولتاژ مصرف برق نیز کم‌کم اضافه شده و آسانسور را به سرعت استاندارد می‌رساند. همین نکته باعث می‌شود مسافران، سواری بسیار بهتری داشته و از حرکات شدید اتاقک خبری نیست. همچنین با این نوع تکنولوژی، استهلاک قطعات جانبی کم شده و بر طول عمر مفید موتور آسانسور افزوده می‌گردد. علاوه بر این مصرف برق نیز بسیار کمتر از مدل دو سرعته خواهد بود.
تفاوت سطح تراز کابین در مقایسه دو تابلو فرمان
محل ایستایی اتاقک آسانسور با توجه به نوع تابلو فرمان آسانسور به‌کاررفته در سازه متفاوت است. بوردهای فرمان دو سرعته برای تشخیص میزان بار یا همان وزن مسافران، سنسور به خصوصی ندارند. در نتیجه موقعیت، شرایط و مکان توقف را تشخیص نداده و صرفاً برحسب وزن و تغییرات وزنی بار در ایستگاه مورد نظر می‌ایستند. بدین ترتیب سطح کفی اتاقک آسانسور نسبت به سطح طبقه، با تعداد و وزن افراد تغییر می‌کند. اما در بوردهای درایودار، از موتور بازخورد تعادل وزنی گرفته خواهد شد.
در واقع این مدل تابلو فرمان آسانسور از طریق ارتباط گرفتن با موتور آسانسور، مقدار وزن و تغییرات آن را سنجیده و بر حسب مقدار بار یا تعداد افراد مسافر در کابین، محل ایستادن اتاقک را کنترل می‌کند. این محل می‌بایست دقیقا با سطح طبقه مورد نظر هم تراز بوده و دچار عدم تعادل نگردد.
آلودگی صوتی
در رابطه با تابلو فرمان آسانسور و انواع آن ذکر این نکته ضروری است. در بوردهای فرمان دو سرعته، باز و بسته شدن درهای آسانسور و تغییرات سرعت و حرکت در موتور آسانسور، با آلودگی صوتی فراوانی همراه است. صداهای بلند و ناخوشایند این نوع بورد، مسافران آسانسور و ساکنین ساختمان را خسته کرده و موجب آزار و اذیت آن‌ها خواهد شد.
در مقابل تابلو فرمان آسانسور درایودار، با افزایش سرعت تدریجی موتور آسانسور مانع از به وجود آمدن صداهای گوش‌خراش می شود. به سبب هم‌ترازی درها با سطح طبقات نیز، باز و بسته شدن درها آرام‌تر انجام می‌شود. همین افزایش سرعت تدریجی به کاهش آلودگی صوتی آسانسور منجر شده و افراد را دچار آزردگی صوتی نمی‌کند.
نوع موتور آسانسورها با توجه به تفاوت در تابلو فرمان
در آسانسورهای با تابلو فرمان دو سرعته، به جهت تلاش برای ایجاد دو سرعت متفاوت، موتورهای تشکیل‌دهنده دارای دو سیم‌پیچ هستند. اما در برد فرمان‌های درایودار، موتورهای تکمیل‌کننده آن‌ها، موتورهایی با یک سیم‌پیچ بوده و تنها یک سرعت تولید می‌کنند. که به تدریج افزایش یا کاهش می‌یابد. در موتور آسانسورهای دارای درایو، امکان تشخیص موقعیت آسانسور با استفاده از قطعات و سنسورهای مخصوص سنجش وزن کابین امکان‌پذیر است.
قطعات تشکیل‌دهنده بورد فرمان آسانسور
تابلو فرمان آسانسور از اجزای مختلفی تشکیل یافته است. این قطعات به برد فرمان کمک می‌کند تا بهترین کارکرد را در طول فعالیت آسانسور داشته باشد. این بورد از یک IMC به عنوان برد اصلی و یک I/O به عنوان ورودی و خروجی داده فرمان استفاده می‌کند. همچنین دارای یک برد داخل کابین به نام CAB بوده تا مسافران امکان انتخاب طبقات مقصد را داشته باشند.
برد بعدی برای شارژ باتزی و تغذیه آن به نام IPS تعبیه شده است. در نهایت کنترل بار و فاز توسط برد LPC انجام می‌شود. سایر ماخذ تغذیه، فیوزهای اتصال، جعبه رویزیون و ترمینال‌ها خارج از جعبه فرمان قرار دارند و به طور روتین بر روی اتاقک آسانسور قرار می‌گیرند.
تنوع در تابلوهای فرمان
در صنعت تولید قطعات آسانسور، انواع مختلفی از تابلو فرمان آسانسور وجود دارد که به طور عمده از تابلوهای دو سرعته و تری وی اف استفاده می‌شود. ولی به غیر از این بوردهای فرمان، تنوع بیشتری در زمینه تولید این جزء از آسانسور وجود دارد. تابلوهایی از قبیل دو سرعته تلفیقی، تابلو فرمان از نوع گیرلس، تابلوهای درایودار تلفیقی، تابلوهای هیدرولیک، کارکرد رویزیون‌ها و تابلو نجات اضطراری. تمامی این بوردها بر حسب نوع آسانسور، موتور نصب‌شده و بسیاری عوامل فنی و تخصصی دیگر قابل‌راه‌اندازی است.
سیستم OPEN LOOP
در سازه‌هایی با تابلو فرمان آسانسور از نوع دو سرعته، سرعت آسانسور به طور معمول بر روی یک متر در هر ثانیه تنظیم شده است. موتورهای دو سیم پیچه آن دارای قدرتی در حدود 9 کیلو وات در نظر گرفته می‌شوند. البته این قدرت اسمی بوده و ممکن است برای شروع به کار، موتور ناگزیر به استفاده تا 7 برابر قدرت اسمی خود باشد.
خارج از معایب هدر رفتن انرژی با این افزایش قدرت ناگهانی، این تابلو فرمان‌ها امکان اتصال به درایو را برای پردازش جریان ولتاژ و اختلافات فازی نداشته و معمولا در هنگام حرکت، کابین با لرزش همراه است. به این مدل آسانسورها که سرعت موتور توسط درایو برگردانده نمی‌شود، اصطلاحاً OPEN LOOP می‌گویند.
سیستم CLOSE LOOP
آسانسورهای دارای تابلو فرمان آسانسور از نوع درایودار برعکس مورد قبلی، دارای سیستم CLOSE LOOP هستند. در واقع به علت توانایی ارسال اطلاعات آسانسور از طریق برد فرمان به درایو، میزان حرکت کابین کنترل می‌گردد. اطلاعات موتور آسانسور از طریق انکودر به سمت درایو ارسال شده و تمامی اطلاعات و داده‌های دریافتی پردازش می‌گردد. همین کنترل باعث انجام فعالیت به صورت دقیق‌تری بوده و حتی بر روی حرکت اتاقک آسانسور تاثیر مستقیمی می‌گذارد. بدین ترتیب کابین با سرعتی بسیار آرام و یکنواخت، مسافرین خود را جابه‌جا می‌کند.
راه‌اندازی تابلو فرمان آسانسور
از آنجایی که تابلو فرمان آسانسور تری وی اف دارای مصرف انرژی پایین‌تر، افزایش طول عمر موتور بالاتر، استهلاک مصرفی کمتر و هزینه‌های سرویس و نگهداری نازل‌تری است. به طور معمول به تابلو فرمان‌های دو سرعته ارجحیت دارد. در واقع مهم‌ترین نقطه قوت بورد فرمان درایودار به علت کیفیت فوق‌العاده بالاتر حمل‌ونقل آن است. که با سرعتی یکنواخت مسافرین را جابه‌جا می‌کند. تمامی فاکتورهای فوق باعث می‌شود که قیمت آن بالاتر از تابلو فرمان دو سرعته بوده و نتیجه‌ای به‌مراتب بهتر در طولانی مدت داشته باشد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی یکی از قطعات فوق‌العاده حساس و کاربردی آسانسورها پرداخته شده است. همچنین دو مورد از مهم‌ترین تابلو فرمان آسانسور را که به صورت متداول‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرند، بررسی کردیم. استفاده از آسانسور دیگر وسیله‌ای لوکس محسوب نشده و از نیازمندی‌های لازم و واجب سازه‌های بلند و بناهای امروزی است.
کاربرد بهینه تابلو فرمان، حساسیت آن در نقل‌وانتقال بار و مسافر، کیفیت اثرگذاری و سایر نکات تخصصی این قطعه می‌تواند دستگاه آسانسوری با عمری طولانی و کیفیتی عالی به مصرف‌کننده اهدا کرده و ایمنی و استحکام مناسبی را ایجاد نماید. به همین جهت هزینه‌های اولیه برای خرید قطعات کیفیت بالا، در طولانی مدت ذخیره مالی محسوب خواهد شد.
خواندن مقاله زیر نیز به شما پیشنهاد می شود.
