با اختراع آسانسورها، انقلابی در سیستم جابجایی در ساختمان‌ها به وجود آمد و با گسترش استفاده از آنها، پیشرفت های عظیمی در تکنولوژی حرکت آسانسورها. امروزه آسانسورهای مدرنی ساخته شده‌اند تا مردم بتوانند به‌راحتی و با ایمنی زیاد به بالاترین طبقات آسمان‌خراش‌ها بروند. آسانسورهای هیدرولیک و آسانسورهای کششی یا طنابی، دو نوع متداول در این صنعت هستند. ما در این مقاله تصمیم داریم درباره موتور آسانسور کششی و انواع مختلف آن توضیحاتی را به شما ارائه بدهیم.
موتور آسانسور کششی
محبوب‌ترین و متداول ترین نوع آسانسور، آسانسور کششی است. در آسانسورهای کششی موتور را می توان مهمترین اجزا در لیست قطعات آسانسور دانست. حرکت در آسانسورهای کششی با نیروی موتور و بواسطه اصطکاک صورت میگیرد. در آسانسورهای کششی، کابین توسط طناب‌های فولادی (بکسل) بالا و پایین می‌شود. سیم بکسل ها از یک سو به کابین آسانسور و از سمت دیگر به وزنه تعادل متصل هستند که بر روی دو قرقره (فلکه اصلی موتور و فلکه هرزگرد) حرکت می‌کند. بنابراین وقتی قرقره می‌چرخد، طناب‌ها نیز حرکت می‌کنند. هنگامی‌که موتور به یک طرف می‌چرخد، قرقره آسانسور را بالا می‌برد. هنگامی‌که موتور به سمت دیگر می‌چرخد، آسانسور را پایین می‌آورد.
موتور آسانسور کششی چگونه کار می‌کند؟
چیزی که باید بدانید این بوده که کلیه نیروی جابه‌جایی ضروری در آسانسورهای کششی توسط موتور آسانسور تأمین نمی‌شود و تامین بخشی از آن برعهده وزنه تعادل است. این امر باعث شده تا آسانسورهای کششی به موتور آسانسوری با قدرت کمتری نسبت به آسانسورهای هیدرولیک نیاز داشته باشند. در آسانسورهای بدون دنده، موتور مستقیماً قرقره را می‌چرخاند. در آسانسورهای دنده‌ای، موتور یک چرخ‌دنده را می‌چرخاند که سبب چرخش قرقره می‌شود.
انواع موتور آسانسور کششی
سه مدل مختلف از موتور آسانسورهای کششی وجود دارند که بر اساس نوع پروژه ساختمانی به‌کار گرفته می‌شوند:
موتور کششی گیربکس (دنده‌ای)
در آسانسورهای کششی گیربکسی موتور الکتریکی به یک جعبه‌دنده متصل شده که این چرخ دنده، قرقره (فلکه موتور) بالابر را می‌چرخاند و طناب (بکسل) را حرکت می‌دهد. آسانسورهای کششی دنده‌ای توسط جریان مستقیم (DC) یا جریان متناوب (AC) کار می‌کنند و حداکثر سرعت آنها تا 500 فوت در دقیقه است.
این محدودیت سرعت کمتر از آسانسورهای کششی بدون دنده است اما از بسیاری از انواع موتور، بیشتر است. علاوه بر این، این آسانسورها قادرند تا حداکثر مسافت 250 فوت (76 متر) حرکت کنند. از مزیت‌های این نوع موتورها می‌توان به هزینه نصب و نگهداری منصفانه و مصرف انرژی کمتر برای چرخاندن قرقره اشاره کرد. این آسانسورها توانایی بلند کردن بارها تا 13600 کیلوگرم را دارند و برای پروژه‌های ۶ ، ۸ و ۱۰ نفره گزینه مناسبی هستند.
موتور کششی گیرلس (بدون گیربکس)
در موتور کششی گیرلس فلکه مستقیماً به موتور الکتریکی متصل هستند. آسانسورهای کششی بدون دنده از سرعت بسیار بالایی برخوردار هستند که این مقدار حداکثر تا 2000 فوت در دقیقه است و می‌توانند مسافت زیادی را طی کنند. حداکثر مسافت سفر آنها تقریباً 2000 فوت است و بنابراین بهترین و تنها انتخاب برای ساختمان‌های بلند است.
کارکرد موتور گیرلسی با ولتاژ و فرکانس متغیر است. همین این امر موجب شده تا این نوع از موتور کارایی زیادی برای آسانسورهای سریع و ترافیک بالا داشته باشد. این آسانسور کششی گیرلس مزایای زیادی دارد کهحرکت نرم و بدون صدا و بدون هیچ‌گونه شوک حرکتی در بین این موارد جای می‌گیرند.
موتور کششی روملس
این آسانسورهای کششی، همان‌طور که از نامش پیداست، آسانسورهایی هستند که فضای مستقلی جهت استقرار موتور و تابلو فرمان نداشته و موتور داخل چاله زیر سقف و تابلو در بالاترین نقطه چاه بر روی ریل‌های آسانسور مستقر می‌شود و حداقل فضای ممکن را اشغال می‌کند. این نوع آسانسورها معمولا در ساختمان‌هایی که محدودیت ارتفاع داشته باشند و یا آسانسور با توقف در پشت‌بام موردنیاز باشد اجرا می‌شوند.
از مزیت‌های این موتورها حرکت بسیار نرم و بی‌صدا، مصرف انرژی بسیار کم و آزادی طراحی بیشتری به علت نداشتن موتورخانه است در صورت نیاز به تعمیر یا نگهداری، برای دسترسی به موتور دریچه‌ای از بالای کابین باز می‌شود. آسانسورهای روملس توانایی حرکت تا مسافت 250 فوت و سرعت حرکت تا 500 فوت در دقیقه را دارند.
بهترین برندهای موتور آسانسور کششی
در ادامه شما را با بهترین برندهای موتورآسانسور کششی آشنا خواهیم کرد.
موتور آلبرتو ساسی
Alberto Sassi S.p.A از سال 1946 در بولونیا ایتالیا سیستم‌های کششی بالابر تولید می‌کند. بیش از 70 سال است که آلبرتو ساسی که هنوز به خانواده مؤسس تعلق دارد، از طریق شبکه‌ای از مشتریان و توزیع‌کنندگان منتخب، محصولات خود (وینچ‌ها، موتورها الکتریکی، موتور از نوع گیربکسی و گیرلس، ترمزهای دیسکی برای ترمزهای ایمنی و دنده‌ها) را در ایتالیا و سراسر جهان تولید و به فروش می‌رساند. این کمپانی برای دستگاه‌های دنده‌ای و بدون دنده، ترمز تولید می‌کند.
موتور ویتور
ویتور در سال 1968 در میسبرگ نزدیک مونیخ (آلمان) تأسیس شد. ویتور یکی از پیشگامان ارائه‌دهنده قطعات و سیستم‌ها در صنعت آسانسور در جهان است. قطعات برند ویتور شامل: درب آسانسور (کابین و طبقات)، موتور آسانسور، تجهیزات ایمنی (به‌ویژه گاورنر سرعت و مارپیچ‌های ایمنی)، کابین و کارسلینگ، تجهیزات چاه، پک کامل سیستم آسانسور هستند.
موتور آسانسور زیلابگ
جذابیت ، نوآوری و همیشه یک قدم جلوتر از آینده – این شعار شرکت جهانی زیلابگ در زمینه‌های صلاحیت فناوری تهویه، فناوری کنترل، فناوری درایو و خودرو است. ZIEHL-ABEGG در سال 1910 توسط Emil Ziehl در برلین تأسیس شد و حتی در آن زمان توانست به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد.
این کمپانی در زمینه فناوری درایو، موتور با و بدون گیربکس، به‌علاوه فناوری کنترل مشغول به فعالیت است. مدیریت کیفیت مرکزی و استاندارهای کیفیت یکپارچه جهانی سطح اطمینان از کیفیت محصولات را بیش از پیش بالا برده است.
موتور آسانسور تورک
شرکت های گوناگونی در کشور ترکیه نیز به ساخت یا مونتاژ موتور آسانسور اشتغال دارند. به لطف بازرگانان ایرانی موتورهای ساخت ترکیه نیز در بازار ایران به وفور حضور دارند.
- AKIS ، بزرگ‌ترین تولیدکننده موتور آسانسور در ترکیه است که فعالیت خود را از سال 1978 آغاز کرده است. ظرفیت بالای تولید AKIS تا حد زیادی تقاضای بخش آسانسور را برآورده می‌کند. امروزه AKIS به بیش از 40 کشور در 5 قاره مختلف محصولاتش را صادر می‌کند.
از محصولات این کمپانی می‌توان به موتور کششی دنده‌ای، موتور کششی بدون دنده، پانل‌های کنترل، کابل‌ها و قرقره‌ها اشاره کرد. آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت، AKIS را به سمت تولید در استانداردهای بین‌المللی سوق می‌دهند.
- موتور آرکل در سال 1998 با تولید تابلو آرکل آسانسور فعالیت خود را آغاز کرد. امروزه شرکت موتور آرکل در زمینه‌های خدماتی از قبیل کارت‌های کنترل آسانسور، پنل‌های کنترل‌کننده، سیستم‌های نجات اضطراری، مجموعه‌های تجدیدنظر و زنگ‌دار، درایور VVVF ، تولید واحد کنترلر یکپارچه بالابر، طراحی و تولید سایر دستگاه‌های الکترونیکی موردنیاز در آسانسور فعالیت دارد. موتور آرکل اولین صادرات را در سال 2003 انجام داد و اولین موتور آسانسور ترکیه را در سال 2005 طراحی کرد.
موتور آسانسور چینی
- موتور آسانسور سیتور چین را می‌توان در بین یکی از بهترین موتورهای وارداتی از این کشور به شمار می‌رود که در دو نوع موتور گیربکس و موتور گیرلس واردات آن به داخل کشور انجام می‌شود.
- کارخانه هیتاچی در شهر گوانگژو چین قرار دارد. آسانسورهای ساخته شده توسط هیتاچی با سرعتی معادل 45 مایل در ساعت حرکت می‌کنند. برای مقایسه، آسانسورهای برج ویلیس شیکاگو کمی بیشتر از 18 مایل در ساعت حرکت می‌کنند.
موتور آسانسور ایرانی
- موتور آسانسور بهران (از متداول‌ترین موتورهای گیربکس موجود در کشور است)
- موتور آسانسور پرگاس
- موتور آسانسور یاران
- موتور آسانسور الکمپ تبریز
- موتور آسانسور الکو
اجزای اصلی موتور
ترمز موتور آسانسور
ترمز وسیله ایمنی مهم آسانسور است. موتور ها دارای ترمزهای الکترومغناطیسی هستند که با توقف آسانسور درگیر می‌شوند. وقتی‌که آسانسور در حالت استراحت است هیچ جریانی از سیم‌پیچ موتور کششی و ترمز آسانسور الکترومغناطیسی عبور نمی‌کند؛ در نتیجه هیچ جریان مغناطیسی وجود ندارد.
در این هنگام لنت‌ها به چرخ ترمز می‌چسبند و مانع حرکت آسانسور می‌شوند، در صورت قطع برق آسانسور، ترمزها به طور خودکار بسته می‌شوند. لحظه چرخش الکتریکی موتور کششی، هسته الکترومغناطیسی مغناطیسی شده و به‌سرعت لنت‌ها از چرخ ترمز جدا شده و آسانسور حرکت می‌کند.
فلکه موتور آسانسور
فلکه موتور آسانسور، یکی از قسمت‌های اساسی سیستم تعلیق آسانسور، قرقره‌ای است که برای انتقال قدرت موتور و حرکت سیم بکسل استفاده می‌شود. در آسانسورهای مدرن از قرقره‌هایی با کابل‌های بزرگ فلزی استفاده می‌شود. کابل به دور شیار چرخ و محور پیچیده شده است.
چندین قرقره را می‌توان برای کاهش کار لازم برای بلند کردن بار ترکیب کرد. مثلا در آسانسورها به‌جای یک فلکه گیربکسی بزرگ از دو فلکه کوچک‌تر، یکی برای گیربکس و یکی برای فلکه هرزگرد استفاده می‌شود که بدین ترتیب فاصله بین کابین و وزنه تعادل فراهم می‌گردد.
انکودر موتور آسانسور
انکودر (encoder) آسانسور جز مهمی در سیستم کنترل آسانسور است که به آسانسور اجازه می‌دهد تا در طبقه موردنظر بایستد، درها را به‌آرامی باز کرده و کاملاً ببندد و سواری راحتی و بدون شوک را برای مسافران فراهم کند. در واقع انکودر با ارسال لحظه به لحظه اطلاعات حرکت دورانی شفت موتور به درایو تابلو فرمان سبب می‌شود، درایو (INVERTOR) مطلوب‌ترین منحنی حرکت را در اختیار موتور قرار دهد.
کنترل سرعت موتور
مرکز پردازش سیستم آسانسور یا قلب آسانسور، تابلو فرمان آسانسور است. عملکرد موتورآسانسور و مجموعه آسانسور وابسته به دستورات تابلو فرمان است. تابلو فرمان آسانسور انواع مختلفی دارد؛ دو نوع متداول آن عبارتند از:
کنترل دو سرعته (SPD2)
در آن دسته از آسانسورهایی که با تابلو فرمان دو سرعته کار می‌کنند، از موتورهایی استفاده می‌شود که از دو سیم پیچ بهره‌مند بوده و به همین علت قادر به حرکت در دو سرعت مختلف هستند. نحوه عملکرد آن بدین صورت است که هنگام حرکت از حالت سکون، موتور با دور تند شروع به حرکت کرده و در زمان کوتاهی به‌سرعت موردنظر (معمولا یک متر بر ثانیه) می‌رسد.
زمانی که این محصول به سطح طبقه مورد نظر نزدیک می‌شود، به یکباره دور موتور تغییر کرده و به نصف مقدار قبلی خود می‌رسد. نتیجه این امر کم شدن سرعت آسانسور (معمولا به نصف مقدار قبلی) و در مرحله بعد سرعت به صفر می‌رسد. زمانی که شاهد تغییر سرعت ناگهانی موتور باشید، نتیحه زیر قابل مشاهده است:
کابین آسانسور زمانی که شروع به حرکت و توقف می‌کند، جابه‌جایی‌های ناگهانی خواهد داشت که این حالت مطلوب نیست.
کنترل تک سرعته یا درایو (3VF)
تابلو فرمان آسانسور درایودار یا تک سرعته با تنظیم کردن ولتاژ و همچنین فرکانس این امکان را ایجاد خواهد کرد تا موتور آسانسور به صورت ناگهانی تغییر سرعت نداشته باشد و از این طریق شرایط مطلوب جهت راه‌اندازی نرم موتورها ایجاد وند. در سیستم‌هایی که با تابلو فرمان درایو کنترل می‌شوند، دیگر با مشکل ضربه و تکان‌های ناگهانی کابین مواجه نخواهیم بود.
نکات مهم در انتخاب و خرید موتور آسانسور
یک سری از نکات مهم در انتخاب و خرید موتورهای آسانسور وجود دارند که در ادامه به بررسی مهمترین آنها خواهیم پرداخت.
- تعداد طبقات و ارتفاع ساختمان
برای ساختمان‌های مرتفع بهترین گزینه موتور گیرلس هستند این نوع موتورها توانایی طی کردن 600 متر در دقیقه را دارند، در حالی که محدودیت سرعت موتورهای گیربکس دیده‌شده در همان مدت زمان بیش از 150 متر نیست.
- وجود موتورخانه
چنانچه فضایی برای موتور وجود نداشته باشد باید از موتورهای روملس که به طور مستقیم در شفت آسانسور نصب می‌شوند، استفاده کرد.
- سروصدای موتور
موتورهای گیرلس نسبت به موتورهای گیربکس سروصدای کمتری دارند.
- قیمت و هزینه تعمیر و نگهداری
هرچند موتورهای گیرلس قیمت بیشتری دارند ولی هزینه تعمیر و نگهداری کمتری نسبت به موتورهای گیربکسی دارند. از طرفی مصرف انرژی در موتورهای گیرلس کمتر است.
نکات مهم پیش از نصب موتور آسانسور
– طراحی مناسب به‌منظور مشخص کردن محل نصب موتور، هرزگردها، سر بکسلی، تابلو فرمان و نصب مناسب سیم‌بکسل‌ها
– طراحی و ساخت شاسی مناسب برای نصب موتور و هرزگردها
– رعایت ضوابط استاندارد در خصوص دسترسی به موتور و اجزایی که نیاز به بازرسی و سرویس دارند
– تأمین شرایط ایمن و امکانات لازم در موقع نجات اضطراری
نکات مهم در نصب موتور آسانسور
- بررسی کابل‌ها قبل از شروع به نصب موتور
- پوشاندن ترمز موتور هنگام نصب موتور آسانسور برای جلوگیری از ورود گردوغبار و براده بین دیسک‌ها
- به این نکته توجه کنید که لزوما به تعداد شیارهای موجود نباید سیم‌بکسل روی فلکه انداخته شود؛ بنابراین تعداد سیم بکسل‌های لازم را از سازنده بپرسید
- به پوسته موتور فشار بیش از حد وارد نکنید
- برای جلوگیری از آسیب به مگنت‌ها و بلبرینگ‌های موتور آسانسور به‌هیچ‌عنوان روی موتور جوشکاری انجام ندهید و از آن به‌عنوان نقطه اتصال به زمین (ارت) استفاده نکنید.
- برای جذب لرزش‌های موتور، از مواد عایق یا بافرهای پلاستیکی مناسب استفاده کنید
- هوا باید به‌خوبی در اطراف موتور جریان داشته باشد
- برای دسترسی راحت به انکودر لازم است بین ترمز و دیوار فاصله مناسبی (بین ۷ تا ۱۶ سانتی‌متر) بگذارید.
- برای بستن موتور به پایه شماره پیچ مناسب و میزان لازم سفت بودن پیچ را از سازنده بخواهید. پیچ‌های اتصال موتور به پایه را به‌صورت ضربدری ببندید.
نکات مهم در سرویس موتور آسانسور
- استفاده از پرسنل آموزش‌دیده و ابزار مناسب
- استفاده از دستورالعمل‌ها و چک‌لیست‌های مناسب
- دیسک‌های ترمز را در صورت خوردگی عوض کنید؛ زیرا از قابلیت تنظیم مجدد برخوردار نیستند.
- سرویس و نگهداری خاصی برای بلبرینگ‌ها لازم نیست؛ زیرا این قطعات در هنگام ساخت روانکاری شده‌اند.
پایان
موتور آسانسور کششی بطور قطع مهمترین بخش این نوع آسانسور است. در این مقاله انواع موتور آسانسور کششی شامل موتور گیربکس، موتور گیرلس و موتور روملس بررسی شدند. همچنین نوع کنترل سرعت انواع موتور توضیح داده شد و برندهای معتبر موتور آسانسور در جهان و ایران مورد اشاره قرار گرفتند.
