سازه‌های آسانسوری، سیستم‌هایی مکانیکی-الکترونیکی بسیار پیچیده‌ای هستند. که نصب و تعمیرات آن نیازمند دانش، تجربه و تخصص است. قطعات مکانیکی این دستگاه، موجب حرکت و انتقال نیرو شده و قطعات الکترونیکی به پردازش و ارسال فرمان‌های مورد نیاز می‌پردازد. درایو آسانسور یکی از همان قطعات استراتژیک آسانسور بوده که تأثیر آن در کیفیت عملکرد دستگاه غیرقابل‌انکار است. از آنجا که هر دستگاه آسانسور دارای جزئیات، امکانات و قطعات مختلفی است. نگهداری بهینه و افزایش طول عمر آن موجب استهلاک کمتر، کاهش صرف هزینه‌های تعمیرات و افزایش طول عمر سازه میشود.
درایو آسانسور
درایو آسانسور یکی از قطعات بسیار حیاتی برای کارکرد تابلو فرمان آسانسور و به‌تبع آن کل سیستم این دستگاه است. درایو از جمله قطعات برد فرمان آسانسور است. از آنجایی که تابلو فرمان آسانسور را قلب آن می‌نامند، این قطعه یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین اجزای برد فرمان به شمار می‌رود. عملکرد درایو آسانسور به منظور تنظیم دور الکتروموتور یا همان دور موتور آسانسور تنظیم شده است. در اصل درایو کنترل‌کننده کارکرد موتور و شدت افزایش و کاهش چرخش آن است.
کارکرد درایو
بسیاری از اوقات مسافران آسانسور به وقت قرارگیری در کابین، متوجه تکان‌های شدید و حالت نامطلوب حرکت اتاقک آسانسور می‌شوند. این حالت بیشتر در مواقع شروع به حرکت یا در زمان توقف اتاقک روی می‌دهد. علاوه بر ایجاد اضطراب و ترس مسافران بابت سقوط کابین، این تکانه‌ها بازخورد خوبی از کیفیت آسانسور به افراد نمی‌دهد.
نقش درایو آسانسور در اینجا به شدت مشخص شده و فرشته نجاتی برای حل این مشکل خواهد بود. به‌عنوان مثال آسانسورهای تک سرعته‌ای که دارای یک عدد سیم پیچ به دور موتور خود هستند. از نصب درایو بر روی سیستم خود بهره برده و به ثابت ماندن حداکثری کابین آسانسور در زمان حرکت کمک می‌کند. همچنین در درایوها یا اینورترهای دو سرعته، موتور با گرفتن مقدار محدودی فشار از طرف درایو، قادر به دور گرفتن آرام بوده و دیگر تغییر سرعت ناگهانی نمی‌دهد. همین مورد باعث میشود. اتاقک از تکان‌های شدید به هنگام حرکت در امان باشد.
چگونگی کنترل سرعت آسانسور با استفاده از اینورتر
از آنجایی که درایوها یا اینورترها مسئول کنترل دور موتور گیربکس آسانسور هستند. به نام کنترل‌کننده دور موتور نیز شناخته می‌شوند. در اصل درایو آسانسور وظیفه ایجاد تعادل کابین آسانسور با تنظیم و کنترل دور موتور سانسور را داشته و مانع از به هم خوردن تنظیمات سرعت و جابه‌جایی‌های سریع میشود.
این عملیات با تبدیل برق شبکه به ولتاژ DC و سپس تبدیل مجدد ولتاژ DC به AC همراه بوده و کلیات فرکانس و ولتاژ آن را تغییر می‌دهد. همین تبدیل ولتاژها و فرکانس‌های مختلف توسط درایو آسانسور، باعث افزایش کارایی موتور در ثبات سرعت و دور موتور میشود. بدین ترتیب کابین آسانسور با کمترین تکانه و بسیار نرم و آرام از طبقه‌ای به طبقات دیگر حرکت می‌کند.
انواع اینورتر
اینورترها یا درایوها انواع مختلفی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به درایو تابلو فرمان دو سرعته، درایو تابلو کنترل‌کننده درایودار و درایو تابلو فرمان تری وی اف یا همان تک سرعته اشاره کرد.
- درایو تری وی اف یا تک سرعته VVVF: این مدل درایو آسانسور در تابلو فرمان موجب نرمی در حرکت کابین آسانسور میشود. همچنین آرامش مسافران را حفظ می‌کند. کارکرد آن بدین صورت است که در آغاز بین موتور سه فاز آسانسور و برق شهری قرار گرفته و آن‌ها را کنترل می‌کند. سپس توان الکتریکی خود را با استفاده از ولتاژ شبکه برق افزوده و سپس ولتاژ مناسب و تنظیم‌شده از برق شهری را به موتور آسانسور ارسال می‌کند. همین تنظیمات به حرکت آرام اتاقک آسانسور کمک می کند. و شدت تغییر سرعت آن را به حداقل می‌رساند.
- درایو تابلو فرمان دو سرعته: از این مدل درایو برای آسانسورهای دو سرعته دارای دو سیم‌پیچ به دور موتور استفاده میشود. تا تکانه‌های اتاقک را به حداقل برساند. در این مدل آسانسورها از دو مدل سرعت تند و کند استفاده میشود که اگر کنترل نگردد، سواری نامطلوبی را برای مسافران ایجاد می‌کند. درایو آسانسور در این حالت از یک موتور گیربکس‌دار بهره برده و دور موتور را در زمان‌های تغییر سرعت کنترل می‌کند.
- تابلو کنترل‌کننده درایودار: در این نوع فناوری از آنجایی که حرکت اتاقک آسانسور بسیار نرم و نامحسوس است. مسافران تنها در زمانی که به طبقه مقصد برسد. کمی متوجه ایست کابین می‌شوند و درها باز می‌گردد. با استفاده از درایو آسانسور در این مدل دستگاه‌ها، تغییر سرعت به مقدار بسیار زیادی اندک بوده و بالاترین کارایی را به وقت شروع به حرکت یا توقف ایجاد می‌کند.
انواع موتور در استفاده از درایو
درایو آسانسور کنترل‌کننده و تنظیم‌کننده دور موتور آسانسور است. از آنجایی که این قطعه در ارتباط با موتور دستگاه بوده و ارتباطی تنگاتنگ با کارکرد آن دارد. از دو مدل موتور در آن‌ها استفاده میشود.
- موتور گیربکس‌دار: این مدل موتور به صورت متداول در اکثریت آسانسورهای تولیدی مورد استفاده قرار گرفته. و از قدمت بسیار بیشتری نسبت به موتور گیرلس‌دار برخوردارند. در درایوهای مخصوص موتور گیربکس‌دار، سعی در کنترل دور موتور به صورت آرام‌تر شده تا کابین حرکتی نرم‌تر به هنگام توقف و گذر از طبقات داشته باشد.
- موتور گیرلس: این نوع موتور نسبت به موتورهای گیربکس‌دار از فناوری جدیدتری استفاده می‌کنند. همچنین به نسبت قدمت کمتری داشته و تکنولوژی به‌روزتری محسوب می‌گردند. این نوع موتور که موتورهای مغناطیس دائم نیز خوانده می‌شوند. دارای گشتاور با تعداد قطب بالاتری هستند. همچنین نیازی به گیربکس موتور نداشته و در نتیجه از طریق کنترل درایوهای آسانسور، دچار حرکات اضافی نمی‌شوند. همین مورد باعث افزایش کیفیت حرکت آسانسور به میزان بسیار بالاتر از موتور مشابه خود، موتور گیربکس‌دار هستند.
مزیت‌های استفاده از اینورتر یا درایو
- مهم‌ترین تأثیر مثبت درایو آسانسور در نرمی حرکت کابین آسانسور است. این قطعه موجب کاهش تکان‌ها و ضربه‌های شدید به اتاقک در حال حرکت شده و آرامش را در حین حمل‌ونقل ایجاد می‌کند.
- یکی دیگر از مزیت‌های درایو، کنترل دور موتور آسانسور است. همین عملیات باعث شده تا موتور آسانسور داغ نکرده و دچار استهلاک بسیار کمتری شود.
- استفاده از درایو آسانسور موجب کاهش مصرف انرژی برق، تعمیرات و سرویس‌کاری می‌گردد. به همین علت در طولانی‌مدت برای حفظ کیفیت دستگاه آسانسور بسیار مؤثر است.
- یکی دیگر از اثرات بسیار مثبت درایو آسانسور، کاهش صدای آسانسور در حین کار و حرکت است. در واقع به واسطه استفاده از کنتاکتورهای کوچک‌تر مورد استفاده در آسانسورهای دارای درایو، جریان برق مصرفی متعادل شده و از ایجاد آلودگی صوتی جلوگیری میشود.
- استفاده از فن آسانسور در تابلو فرمان‌هایی از نوع تک سرعته یا تری وی اف موردنیاز نبوده. و خود دارای تهویه هوای کابین هستند.
- درایو آسانسور جابه‌جایی بین طبقات را بسیار نرم و آرام انجام می‌دهد. به طوری که توقف در ایستگاه‌ها به چشم نمی‌آید.
امکان استفاده از درایو در آسانسورهای قدیمی
استفاده از درایو آسانسور در سازه‌های حمل‌ونقل داخل ساختمانی، یکی از واجبات سیستم‌های جدید است. بدون کنترل‌کننده و تنظیم‌کننده سرعت موتور آسانسور، نمی‌توان کیفیتی مناسب از این دستگاه دریافت کرد. حرکت نرم و آرام آسانسور نتیجه‌ای بسیار مهم از قرارگیری درایو بر روی آسانسور است.
جهت استفاده مجدد از آسانسورهای قدیمی و تعدیل تکانه‌های حرکتی در این دستگاه می‌توان به نصب درایو بر روی تابلو فرمان آن پرداخت. در این حالت آسانسورهای قدیمی دو سرعته‌ای که از لحاظ فنی سالم‌اند. کاربری مجددی پیدا خواهند کرد. با نصب درایو بر روی آن، آسانسور از دو سرعته به سه سرعته تبدیل شده و بر سرعت و بهبود کیفیت حرکت آن افزوده میشود.
بهترین نوع درایو آسانسور
برای تشخیص بهترین نوع درایو آسانسور، توجه به نکات اساسی همچون میزان صرفه‌جویی در برق و انرژی مصرفی بسیار حائز اهمیت است. همچنین امکان نصب اینورتر بر روی انواع موتورهای سنکرون یا آسنکرون، تأثیر به‌سزایی در کیفیت عملکرد و بهره‌وری این قطعه حیاتی ایفا می‌کند.
میزان تأثیر درایو بر روی نرمی حرکت کابین آسانسور، فاکتور بسیار مهم دیگری در انتخاب بهترین نوع درایو آسانسور است. قدرت موتور مورد بهره‌برداری نیز در کیفیت و عملکرد درایو مؤثر بوده. و میزان لرزش و کاهش استهلاک دستگاه را به همراه خواهد داشت.
تولیدکنندگان درایو آسانسور
کیفیت درایو آسانسور تأثیر مستقیمی بر کارکرد دستگاه دارد. بسیاری از کارخانه‌های داخلی و خارجی تولید آسانسور، مبادرت به تولید انواع درایو کرده و محصولات خود را بازار عرضه می‌کنند. از جمله شرکت‌های تولید لوازم و قطعات جانبی آسانسور خارجی می‌توان به شرکت‌های مشهوری همچون زیمنس، جفران، ای بی بی و یاسکاوا اشاره نمود. البته که ورود تجهیزات خارجی با شرایط افزایش قیمت ارز، دیگر به‌صرفه نبوده و قیمت‌های بسیار بالایی دارند. با این وجود به دلیل کیفیت بالا و آزمون‌های پس داده شده و موفق این کارخانه‌ها. در صورت توانایی مالی می‌توان از درایو آسانسور تولیدی این شرکت‌ها استفاده کرد.
در مقابل شرکت‌های موفق ایرانی نیز هستند که به تولید و عرضه محصولات جانبی مشغولند. از جمله مزیت‌های استفاده از محصولات تولیدی کارخانه‌های وطنی، امکان ضمانت محصولات، انجام تعمیرات و سرویس‌کاری دوره‌ای، امکان سفارش‌های شخصی درایو آسانسور و تابلو فرمان است.
نتیجه‌گیری
درایو آسانسور کنترل‌کننده و تنظیم‌کننده سرعت آسانسور می باشد. و با تکمیل کارکرد تابلو فرمان آسانسور، به نرمی حرکات اتاقک، کاهش تغییرات سرعتی، افزایش کیفیت حمل و نقل مسافر، کاهش مصرف برق و انرژی و در نهایت به کاهش استهلاک موتور آسانسور کمک می‌کند.
تمامی این موارد از مزیت‌های استفاده از درایو در آسانسورهای امروزی بوده. و بدون آن امکان گرفتن کیفیتی بالا از دستگاه مورد نظر امکان‌پذیر نیست. درایو آسانسور با توجه به موتور مورد استفاده در دستگاه، انتخاب شده و دارای تنوع در کارکرد است. به طوری که هر کدام مزیت‌های خاص خود را داشته و امکانات خوبی را به استفاده‌کنندگان ارائه می‌دهند.
