از آنجایی که آسانسور وسیله‌ای مکانیکی-الکترونیکی بسیار کاربردی است و به‌جابه‌جایی افراد و بارها کمک می‌کند. استفاده از آن در بناها و سازه‌های تجاری، اداری، درمانی و مسکونی لازم و ضروری است. در این دستگاه از قطعات و اجزای مختلفی استفاده شده است تا بهترین کیفیت و کارایی را ارائه دهد. تابلو فرمان آسانسور یکی از قسمت‌های بسیار حساس و ویژه در این دستگاه بوده که به قلب آسانسور شهرت دارد. در این مقاله علاوه بر بررسی ضروریات استفاده از برد فرمان، به بررسی و معرفی بهترین تابلو فرمان آسانسور می‌پردازیم.
بهترین تابلو فرمان آسانسور
تابلو فرمان آسانسور قطعه‌ای الکترونیکی شامل انواع بردهای مختلف است. سیگنال‌های مربوط به داده‌های ورودی به آسانسور را گرفته، پردازش کرده و دستورات لازم به هر قطعه را ارسال می‌کند. برای انتخاب بهترین تابلو فرمان آسانسور شناخت تعاریف و مزیت‌های انواع این قطعه ضروری است. در واقع تابلو فرمان آسانسور یا همان برد فرمان، مجموعه‌ای از ریزپردازنده‌ها، برد اصلی و سایر جزئیات مربوط به موتور آسانسور است تا کلیه قسمت‌ها را در تعادل قرار داده و باعث افزایش کارایی و عملکرد بهینه این سازه گردد.
اجزای بهترین تابلو فرمان آسانسور
یک سری قطعات استراتژیک در انواع تابلو فرمان یکسان بوده و وجودشان بسیار ضروری و کاربردی است. به‌عنوان مثال برد فرمان آسانسوری که دارای ترانس CT نباشد. قابل بهره‌برداری بهینه نبوده یا بدون وجود ترمینال‌ها و سوکت، کاربری آسانسور به زیر سؤال می‌رود. در مبحث بهترین تابلو فرمان آسانسور لازم است از بهترین برندهای این نوع قطعات استفاده شود.
از اجزای برد فرمان آسانسور می‌توان به این موارد اشاره نمود: کنتاکتورهای الکترونیکی، لامپ‌های سیگنال، کلیدها و فیوزها، کلیدهای گردان، تایمرها، IC ها، رله‌ها، برد اصلی IMC، برد کابین CAB، ترانسفورماتور تغذیه و کلیدهای حرارتی.
عملکرد بهترین تابلو فرمان آسانسور
از آنجایی که برد فرمان حکم قلب آسانسور را دارد. وظایف مهمی در این زمینه ایفا کرده و عملکرد آن در کارکرد کلیه اجزای آسانسور تأثیرگذار است. از جمله کارهایی که بر عهده تابلو فرمان آسانسور است می‌توان به حفظ ایمنی لازم از طریق سنسور زنگ خطر، کنترل جهت حرکت آسانسور، تنظیم سرعت حرکت و توقف آسانسور، پردازش اطلاعات الکترونیکی، پذیرش درخواست‌های کلید بیرونی کابین جهت سوارشدن، بررسی فرمان توقف از داخل اتاقک آسانسور، تشخیص شرایط کابین، کنترل قطعات مختلف همچون ترمز، برد، کلید و… اشاره کرد.
بهترین تابلو فرمان آسانسور تابلو فرمانی است که بتواند کلیه وظایف خود را به بهترین شکل پوشش داده و کمترین استهلاک و مصرف انرژی را داشته باشد.
انواع بهترین تابلو فرمان آسانسور از لحاظ مداری
از آنجا که تابلوهای فرمان برحسب کارکرد خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند، در اینجا به معرفی برد فرمان از لحاظ نقشه‌برداری و چگونگی به‌کارگیری مدارهای الکترونیکی موردنظر آن می‌پردازیم تا با مقایسه آن‌ها بتوانیم بهترین تابلو فرمان آسانسور را انتخاب کنیم. در این حیطه تابلو فرمان به 4 نوع متفاوت تقسیم‌بندی می‌شوند. تابلو فرمان PLC، تابلو فرمان میکرو کنترلی، تابلو فرمان دیجیتالی و تابلو فرمان رله‌ای.
تابلو فرمان رله‌ای
این نوع تابلو فرمان یکی از کلاسیک‌ترین و قدیمی‌ترین انواع برد فرمان آسانسور است. قطعات تشکیل‌دهنده آن کاملاً با تابلوهای صنعتی کنتاکتوری منطبق بوده و با تکنولوژی پیشرفته آسانسورهای امروزی همخوانی ندارند. به همین علت دیگر مورد استفاده قرار نگرفته و از دور خارج شده‌اند. بنابراین قاعدتاً نمی‌تواند بهترین تابلو فرمان آسانسور به شمار آید.
تابلو فرمان PLC
دستگاه پی ال سی نوعی قطعه الکترونیکی شامل حافظه، مبدل ولتاژ، پردازنده و سری ورودی و خروجی است. در این نوع برد فرمان از دستگاه PLC برای کنترل و هدایت سیستم آسانسور بهره می‌برند. در تکنولوژی فوق، آسانسور کارکردی کاملاً صنعتی داشته و از لحاظ صرف انرژی، از برق صنعتی استفاده می‌کند. در این نوع مدل تابلو فرمان، منطق کار از طریق برنامه‌نویسی انجام شده و با PLC برنامه‌ریزی‌شده کار را انجام می‌دهند.
با این وجود این استفاده از این نوع برد فرمان، بسیار گران تمام شده و به‌صرفه نیست. پس نمی‌تواند جزو انتخاب‌های ما به‌عنوان بهترین تابلو فرمان آسانسور قرار گیرد. در واقع به‌جز آسانسورهای خاص برای سازه‌هایی منحصربه‌فرد، استفاده از برد فرمان PLC اقتصادی نیست.
تابلو فرمان دیجیتالی
تابلو فرمان‌های دیجیتالی با استفاده از آی سی، کنترل، بررسی و حفاظت می‌شوند. برای تغییر برنامه این مدل برد، باید کلاً آی سی را تعویض کرده تا برنامه نوشته‌شده بر روی میکروکنترلرهای آن تغییر یابد. نوع کارکرد تابلو فرمان دیجیتالی شبیه تابلو فرمان رله‌ای است ولی از گیت‌های دیجیتالی منطقی مانند OR,NOT و AND استفاده می‌کند. همچنین برای دریافت، پردازش و ارسال فرمان، دارای برنامه مشخص ثبت‌شده‌ای بر روی IC های خود است.
البته این نوع برد فرمان مصرف انرژی برق کمتر، سرعت بالاتر، آلودگی صوتی کمتر و حجم اندازه کوچک‌تری نسبت به تابلو فرمان رله‌ای دارد. با این وجود نمی‌تواند عنوان بهترین تابلو فرمان آسانسور را به خود اختصاص دهد. زیرا که نسبت به تابلو فرمان از نوع میکروکنترلی یا میکروپروسسوری از انعطاف‌پذیری و کارایی کمتری برخوردار است.
تابلو فرمان میکرو کنترلی
بهترین تابلو فرمان آسانسور که در واقع متداول‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها نیز به شمار می‌آید. تابلو فرمان میکروپروسسوری یا میکروکنترلی است. آسانسورهای امروزی با سطح تکنولوژی برتری که دارند، هوش و صنعت را با یکدیگر تلفیق کرده و بهترین کارکرد را با کمترین مصرف انرژی انجام می‌دهند. میکروکنترلر قطعه‌ای الکترونیکی مناسبی است که برای بررسی و هدایت فرایندهای صنعتی به کار می‌رود.
تمامی عملیات در آن واحد و به‌طور جامع انجام گرفته و پیوستگی خود را حفظ می‌کنند. میکروکنترلرهای گوناگونی در تابلو فرمان استفاده می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان AVR و 8051 را نام برد. در این نوع برد فرمان آسانسوری، از مبدل‌های تبدیل سیگنال‌های آنالوگ به دیجیتال بهره برده شده و کلیه پورت‌ها ارتباطی پیوسته و سریالی با یکدیگر دارند.
دلایل مزیت تابلو فرمان میکروکنترلی به سایر تابلو فرمان‌ها
از فواید و مزیت‌های مهم بهترین تابلو فرمان آسانسور می‌توان به این موارد اشاره کرد. تابلو فرمان میکروپروسسوری دارای سرعتی بالا، پردازشی هوشمند و سریع، حافظه‌ای بالا، حساسیت به نویز پایین، مصرف پایین انرژی برق، حجم و اندازه کوچک و مهم‌ترین ویژگی یعنی تعمیر راحت و قیمت ارزان است. کلیه این نکات باعث شده استفاده از این برد فرمان در اکثر آسانسورهای امروزی متداول باشد.
انواع تابلو فرمان از لحاظ حرکتی
از لحاظ نوع حرکت، تابلوهای فرمان به مدل‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. البته دو مدل از آن‌ها کاربرد متداولی در بین آسانسورهای تولیدی داشته و در صنعت آسانسور قابل‌استفاده‌اند. این دو مدل شامل تابلو فرمان دو سرعته با موتور دو سیم پیچه و تابلو فرمان تری وی اف یا درایودار یا تک سرعته است که دارای موتوری تک سیم پیچه است.
هر کدام از انواع تابلو فرمان‌ها دارای موتور گیربکس جداگانه و مخصوص به خود است. انتخاب بهترین تابلو فرمان آسانسور میان این دو چندان مشکل نبوده و با بررسی کارکرد آن‌ها، گزینه مناسب‌تر مشخص است. سرعت در تابلو فرمان دو سرعته ناگهانی به دو حالت تند و کند است. در صورتی که در تابلو فرمان درایودار سرعت یک عدد بوده و به‌تدریج افزایش و کاهش می‌یابد.
تابلو فرمان دو سرعته
در این مدل تابلو فرمان، موتور مورد استفاده از دو سیم‌پیچ بهره برده و برای شروع و پایان امکان انتخاب میان دو سرعت متفاوت را دارند. در واقع عملکرد این برد فرمان به گونه‌ای است که برای آغاز به کار آسانسور، سرعت را از صفر به یک باره به حداکثر سرعت رسانده و سپس در طول مسیر کاهش می‌دهد. در نهایت با رسیدن به ایستگاه و طبقه موردنظر، سرعت را از سرعت اسمی به صفر و توقف می‌رساند.
در واقع موتور در این مدل برد فرمان به صورت مستقیم کار کرده و سرعت‌ها با خارج شدن سیم‌پیچ موردنظر، تغییر می‌یابند. این مدل تابلو فرمان نمی‌تواند گزینه موردنظر برای بهترین تابلو فرمان آسانسور به حساب آید. چرا که با تغییر ناگهانی سرعت، احساس بسیار ناخوشایندی ایجاد کرده و علاوه بر آن از عمر مفید موتور آسانسور می‌کاهد. اگرچه قیمت این برد پایین‌تر از نوع درایودار است، اما در طولانی‌مدت و به سبب مصرف بالای انرژی برق و افزایش استهلاک دستگاه، ضرر مالی بسیاری را ایجاد می‌کند.
تابلو فرمان درایودار
در این مدل برد فرمان یک کنترل‌کننده دور موتور به نام درایور وجود دارد که مسئول تغییر در سطح فرکانس و ولتاژ موتور تک سیم پیجه است. بدین ترتیب با تنظیم تغییرات مناسب بر روی سرعت و گشتاور موتور، آسانسور شروع حرکت آرامی را تجربه خواهد کرد. استفاده از یک اینورتر در این تابلو فرمان ضروری است.
چرا که باعث می‌شود آغاز به حرکت آسانسور بدون تغییرات یک‌باره بود و با تنظیمات درایور یک دفعه از صفر به صد نرسد. دور موتور به تدریج افزوده خواهد شد و ورود تدریجی ولتاژ ورودی باعث می‌شود فشار ناگهانی به موتور آسانسور نیاید. برد فرمان تری وی اف از لحاظ حرکتی انتخاب خوبی برای عنوان بهترین تابلو فرمان آسانسور است.
دلایل مزیت تابلو فرمان درایودار به دو سرعته
اگرچه قیمت تابلو فرمان درایودار بالاتر از تابلو فرمان دو سرعته است. ولی بهترین تابلو فرمان آسانسور از لحاظ حرکتی به شمار می‌رود. چرا که نوع آغاز به حرکت و ایست آن با طمأنینه بوده و استرسی ناگهانی به مسافران وارد نمی‌کند. علاوه بر آن در مصرف انرژی و برق صرفه‌جویی کرده و استهلاک کمتری برای موتور آسانسور ایجاد می‌کند. همین عوامل باعث شده در طولانی‌مدت هزینه اضافه آن جبران شده و چه‌بسا صرفه‌جویی نیز به حساب بیاید.
نتیجه‌گیری
برای انتخاب بهترین تابلو فرمان آسانسور توجه به فاکتورهایی نظیر سیستم کلی آسانسور از لحاظ کششی و هیدرولیکی مهم است. علاوه بر آن میزان ترافیک آسانسور و ترددهای روزانه با آن تأثیر به سزایی در کیفیت و عمر مفید دستگاه دارد. نوع موتور آسانسور گزینه مهم دیگری است که برای انتخاب تابلو فرمان حیاتی است.
میزان ولتاژ، سرعت، قدرت، سیستم تعلیق و جریان ورودی و خروجی موتور از جمله نکاتی است که در هنگام انتخاب آن باید دقت کرد. از موارد اساسی دیگری که در انتخاب بهترین تابلو فرمان آسانسور تأثیرگذار است نوع درایو آسانسور، کنترل سرعت و تعداد توقف‌های آسانسور است.
